Paniekstoornis

De paniekstoornis, vroeger hyperventilatie genoemd, heeft als belangrijkste kenmerk: de paniekaanval.

Een paniekaanval is het plots, zonder aanwijsbare aanleiding, optreden van 'niet goed worden of onwel worden' gepaard gaand met angst of een paniekgevoel. Tijdens een paniekaanval treden minstens vier of meer van de volgende lichamelijke verschijnselen en gevoelens op:

• bonzend hart of overslaand hart of hartkloppingen
• beklemmend gevoel op de borst
• zweet breekt uit, klamme handen
• trillen / beven
• kortademig of moeilijk ademen (hyperventileren)
• gevoel van stikken of brok in de keel
• misselijkheid, maagpijn of plotse diarree
• duizeligheid, onvast op de benen, licht gevoel in het hoofd (bang om flauw te vallen)
• de omgeving als vreemd ervaren
• zichzelf als vreemd ervaren of gevoel van onwerkelijkheid
• bang voor controleverlies of gek te worden
• bang om dood te gaan of 'iets' te krijgen (hartinfarct, hersenbloeding, kanker)
• verdoofd gevoel of tintelingen in bijv. handen, lippen (rond de mond)
• warme opvliegers of koude rillingen.

Beschreven klachten kunnen wel eens verschuiven. Of men legt wel eens de aandacht op klachten in het hoofd, of op de borst of in de buik.

Een tweede belangrijk kenmerk bij de paniekstoornis is het voortdurend angstig zijn om een nieuwe aanval te krijgen (anticipatieangst genoemd). 'IK ben bang om HET weer te krijgen'.
Dit is dan ook dikwijls de reden waarom  allerlei situaties vaak worden vermeden. Men noemt dit agorafobie. Het vermijden is vooral gericht op: 'Kan ik hier weg?' 'Is er hulp in de buurt, mocht ik HET weer krijgen'.
Naast vermijding is er ook dikwijls sprake van anticipatieangst en hypochondrische gedachten.

Mensen met een paniekstoornis zullen op lange termijn zo angstig en onzeker worden dat hun vrijheid steeds beperkter wordt. Ook de stemming wordt steeds 'somberder' en lusteloos. Zowel de thuissituatie, het werk, vrije tijd als relaties lijden eronder. Men wordt nauwelijks begrepen hetgeen steeds meer het gevoel geeft 'er alleen voor te staan', terwijl men zich toch afhankelijk blijft opstellen.

Zelfs binnen de geestelijke gezondheidszorg worden paniekklachten vaak onderschat, niet herkend of vastgesteld. Mensen met een paniekstoornis worden soms ten onrechte in een psychiatrisch ziekenhuis opgenomen. Een dergelijke opname maakt dat de betrokkene zich als 'gek' ervaart. Mensen met een paniekstoornis zijn zéker niet gek of gestoord, integendeel, het zijn gewone mensen met een gezond verstand. Men schat dat ongeveer 7% van de bevolking tussen 15 en 65 jaar een paniekstoornis heeft of kan krijgen.

Paniekstoornis is goed behandelbaar en zelfs op vrij korte termijn. De meest efficiënte behandeling is cognitieve gedragstherapie.